Od maja 2017 do maja 2018 roku Instytutu Spraw Obywatelskich zorganizował 14 comiesięcznych debat „Łodzianie decydują”. Celem debat była diagnoza i szukanie rozwiązań problemów jakie dotykają mieszkańców Łodzi. Tematy debat były odpowiedzią na potrzeby zgłaszane przez łodzian. Organizacja każdego z wydarzeń była poprzedzona badaniem i analizą wybranego problemu. Tytuły debat były dobierane pod kątem zmobilizowania zwykłych mieszkańców do udziału w wydarzeniach.
Ważnym założeniem debat było to, że nie mają być rozmowami akademickimi dla intelektualistów, tylko rozmowami obywatelskimi, w których aktywnie uczestniczą zwykli mieszkańcy. Między innymi dlatego debaty były organizowane w godzinach popołudniowych (w godzinach 18:30 a 20:30), co miało ułatwić łodzianom udział w wydarzeniach.
Do każdej z debat zaproszona została Pani Prezydent Hannę Zdanowską. Pozostali paneliści byli dobierani w taki sposób, żeby reprezentowali różnych interesariuszy związanych z tematem debaty. Zapraszani byli mieszkańcy, przedstawiciele władz (radni, posłowie), urzędnicy, eksperci oraz liderzy organizacji społecznych i inicjatyw nieformalnych.
Każda z debat miała podobny program ramowy. Czas jej trwania został określony na 120 minut. W pierwszej godzinie moderator zadawał zaproszonym panelistom pytania związane z tematem debaty. Druga godzina była poświęcona na pytania i wypowiedzi uczestników.
Większość debat odbyła się w trzeci wtorek miesiąca. Stały termin w miesiącu miał na celu ułatwienie mieszkańcom i decydentom zaplanowania sobie udziału w wydarzeniach.
Większość debat odbyło się w siedzibie Instytutu Spraw Obywatelskich. Wynikało to z możliwości dostępu do nieodpłatnej sali. Wyjątkowo debata o Nowym Jedwabnym Szlaku (numer 6) odbyła się w ramach Europejskiego Forum Gospodarczego. Z kolei debata o metropolii łódzkiej została zorganizowana w sali konferencyjnej Uniwersytetu Łódzkiego.
Wszystkie debaty były nagrywane, a ich przebieg jest dostępny do publicznej wiadomości w kanale You Tube (https://inspro.org.pl/tag/lodzianie-decyduja/). Archiwizacja miała na celu ułatwienie dostępu do debat dla mieszkańców, którzy nie mogli w nich uczestniczyć. Najważniejsze wątki z debat były prezentowane na łamach gazet lokalnych i ogólnopolskich: Dodatek Łódzki Gazeta Polska Codziennie, Tygodnik Solidarność, Wprost oraz Super Express.
Tytuły poszczególnych debat nawiązywały do tematów poruszanych w trakcie rozmów:
- Tramwaje podmiejskie – zlikwidować czy nie?
- Rady osiedli – zlikwidować czy wzmocnić?
- Piotrkowska wódką płynąca czy Park Kulturowy?
- Podwyżki czynszów w mieszkaniach komunalnych – tak czy nie?
- Spółdzielnia Mieszkaniowa Śródmieście – czy UMŁ i radni zadbali o mieszkańców?
- Nowy Jedwabny Szlak – to zmienia wszystko. Świat, Polska, Łódź.
- Budżet obywatelski czy budżet dla obywateli?
- Czy nadeszła już kolej na metropolię łódzką?
- Jak walczyć z dziką reprywatyzacją – przykład Łodzi i Warszawy.
- Jak w Łodzi rozwiązać problem smogu?
- Łódź łączy czy dzieli? – ocena reformy komunikacji zbiorowej.
- Orientarium i Zielone Expo – szansa dla Łodzi czy biały słoń?
- Więcej mieszkańców, czy więcej deweloperów?
- Łódź – miasto znikające czy rozwijające się?
Pierwsza debata odbyła 16 maja 2017 roku. Przyczyną jej organizacji była zaskakująca wypowiedź prezydent Łodzi Hanny Zdanowskiej o planie likwidacji łódzkich tramwajów podmiejskich oraz propozycji zastąpienia ich busami elektrycznymi. Taka informacja wywołała ogromne emocje wśród mieszkańców i działaczy społecznych. W odczuciu wielu zainteresowanych zabrakło pogłębionej refleksji i konsultacji w sprawie reorganizacji ruchu komunikacji podmiejskiej.
„Nie mamy nic do powiedzenia!”, „Pani prezydent Hanna Zdanowska spotkała się z nami jeden raz od 2010 r.”, „Chodzi o więzi społeczne, których nie zapewni budżet obywatelski.” To głosy uczestników debaty drugiej, która odbyła się 20 czerwca 2017 roku. Była poświęcona działalności rad osiedli, które są ustawowo jednostkami pomocniczymi gminy, łącznikami między urzędem miasta a mieszkańcami. Rady w Łodzi są z jednej strony lekceważone i niedoceniane przez lokalne władze, z drugiej zaś strony uczestnicy debaty zwracali uwagę, że nie ma wystarczającej kontroli nad radami osiedli, brakuje sprawozdawczości z ich działalności dostępnej dla mieszkańców.
Tematem przewodnim trzeciej debaty, która odbyła się 18 lipca, było funkcjonowania „Parku Kulturowego ulicy Piotrkowskiej”. Zdaniem władz miejskich utworzenie parku kulturowego wynikało z troski o wizerunek miasta i potrzeby uporządkowania oraz zachowania krajobrazu kulturowego, a także historycznego charakteru przestrzeni publicznej w centrum miasta. Uczestnicy debaty zastanawiali się, jak wygląda Park Kulturowy oczami mieszkańców, radnych, przedsiębiorców, architektów i społeczników. Padały też konkretne pytania, np. czy w sklepach przy ulicy Piotrkowskiej powinien być wprowadzony zakaz sprzedaży alkoholu między godziną 24:00 a 10:00 rano?
Czwarta debata odbyła się 22 sierpnia i byłą poświęconą podwyżkom czynszów w mieszkaniach komunalnych. Podczas rozmowy szukaliśmy odpowiedzi na pytania: czy podwyżki wprowadzone w maju 2017 roku w mieszkaniach komunalnych są zasadne? Jeśli tak, w jakiej wysokości i na jakich zasadach? Jeśli nie, to jak powinna wyglądać polityka miejska w obszarze mieszkań komunalnych?
19 września odbyła się piąta debata. Temat dotyczył tysięcy mieszkańców tzw. łódzkiego Manhattanu – zespołu jednych z największych w Polsce budynków mieszkalnych, który został wybudowany w połowie lat 70. Miasto zarządzanie przez prezydenta Jerzego Kropiwnickiego i prezydent Hannę Zdanowską w latach 2007-2011 sprzedawało spółdzielni grunty za 2% ich wartości. 98% bonifikata miała jeden cel – uwłaszczenie spółdzielców. Władze spółdzielni przez lata nie dopuszczały do uwłaszczenia, a grunty sprzedawały developerom. Urząd Miasta Łodzi nie reagował.
Szósta debata odbyła się 16 października w ramach X Europejskiego Forum Gospodarczego – Łódzkie 2017. Podczas panelu uczestnicy zastanawiali się, jak wykorzystać dla aglomeracji łodzkiej potencjał projektu Nowego Jedwabnego Szlaku, nad którym pracują Chińczycy. Inwestycja ma pochłonąć miliardy dolarów, a skorzystać na tym może Polska i znajdująca się na jej trasie Łódź. Łódź, obok Warszawy, jest najbardziej rozpoznawalnym polskim miastem w Chinach. Jest też pierwszym miastem, do którego zaczęły kursować regularne pociągi kontenerowe z Chin.
Budżetowi obywatelskiemu (BO) i budżetowi dla obywateli (BDO) była poświęcona siódma debata, która miała miejsce 17 października 2017 roku. Mieszkańcy i eksperci rozmawiali o blaskach i cieniach BO. Z jednej strony na projekty BO w 2016 roku zagłosowało 136 tys. łodzian, z drugiej strony BO nie uczy mieszkańców ile kosztuje miasto, skąd się biorą pieniądze miejskie, na co są wydatkowane. Nie uczy jakie miasto zadłużenie i co z tego wynika. Uczestnicy zastanawiali się, czy może zamiast BO powinien zostać wprowadzony BDO: a) konsultowany z mieszkańcami; b) czytelny dla mieszkańców; c) wytłumaczony mieszkańcom; d) jawny dla mieszkańców?
17 listopada 2016 roku odbyła się ósma debata zorganizowana na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Tematem rozmowy było utworzenie związku metropolitalnego w aglomeracji łódzkiej. Jednym z największych problemów Łodzi oraz przylegających do niej gmin jest brak wspólnej polityki rozwoju oraz brak efektywnej współpracy między nimi. Przykładem jest likwidacja podmiejskich linii tramwajowych. Powstanie związku metropolitalnego pozwoliłoby na wypracowanie wszechstronnej koncepcji rozwoju aglomeracji oraz umożliwiłoby sprawne zarządzanie tym obszarem.
Dziewiąta debata poświęcona dzikiej reprywatyzacji została zorganizowana 19 grudnia 2017 roku. Uczestnicy zastanawiali się jak badać sprawy roszczeń do nieruchomości należących do miasta i jak walczyć z dziką reprywatyzacją. W debacie wziął udział m.in. Jan Śpiewak, który opowiedział o doświadczeniach Warszawy w tym obszarze. Do rozmowy zaproszenia nie przyjęła Prezydent Hanna Zdanowska, która 5 lat temu powołała specjalny zespół urzędników i prawników. Zespół w ramach Oddziału ds. Ochrony Praw Własności Nieruchomości, stara się zapobiegać wyłudzeniom kamienic oraz wyłapywać te przypadki, w których dochodzi do próby np. fałszowania dokumentów.
„Jak w Łodzi rozwiązać problem smogu?” to tytuł dziesiątej debaty, która miała miejsce 23 stycznia 2018 roku. Punktem wyjścia do dyskusji były „Program Ochrony Powietrza dla aglomeracji łódzkiej” oraz „Rekomendacje dla zespołu ds. opracowania programu poprawy jakości powietrza poprzez ograniczenie emisji pyłów zawieszonych w Łodzi”. Uczestnicy rozmawiali o tym, jak władze Łodzi radzą sobie z problemem smogu, czy robią to dobrze i czym powinny zająć się w pierwszej kolejności.
Jedenasta debata odbyła się 20 lutego 2018 roku i była poświęcona ocenie reformy komunikacji publicznej wprowadzonej 2 kwietnia 2017 roku. Reformę poprzedziły najobszerniejsze konsultacje społeczne w historii miasta obejmujące blisko 100 spotkań z mieszkańcami. Pomimo tego, wielu łodzian ocenia rewolucję komunikacyjną jako nieudolny przewrót. Potwierdzają to liczne komentarze publikowane na portalach społecznościowych i informacyjnych, a także telefony od mieszkańców do redakcji łódzkich gazet. Podczas debaty uczestnicy szukali odpowiedzi na pytanie: Co zawiodło?
Debata dwunasta odbyła się 27 marca 2018 roku pod hasłem „Orientarium i Zielone Expo – szansa dla Łodzi czy biały słoń?”. Prezydent Hanna Zdanowska planuje dwie nowe inwestycje: budowę Orientarium na terenie Miejskiego Ogrodu Zoologicznego oraz organizację wystawy ogrodnictwa w ramach ubiegania się o Horticultural EXPO w 2024 r. W gronie mieszkańców i ekspertów szukaliśmy odpowiedzi na pytania czy inwestycje są potrzebne łodzianom i czy zostały „policzone z użyciem kalkulatora”. Niestety wnioski z debaty są takie, że zamiast z szansami dla miasta, mamy do czynienia z przeskalowanymi inwestycjami obarczonymi dużym ryzykiem.
Trzynasta debata zorganizowana 24 kwietnia 2018 roku była poświęcona wycinkom drzew pod zabudowę mieszkalną. W ubiegłym roku miały miejsce głośne protesty zorganizowane przez łodzian w sprawie zabudowy lasu na Brusie, które doprowadziły ostatecznie do rezygnacji z tej koncepcji. Mieszkańcy osiedla Montwiłła-Mireckiego protestowali przeciwko wycince drzew na skwerze przy ulicy Jarzynowej pod inwestycje budowlaną. Mieszkańcy osiedla Olechów buntowali się przeciwko likwidacji zagajnika pod budowę kolejnego bloku mieszkalnego. Łodzianie zamieszkujący okolice parku im. Szarych Szeregów (Park Promienistych), wyrażali głębokie zaniepokojenie doniesieniami o wydaniu zgody na zabudowę mieszkalną zadrzewionej działki przylegającej do parku. Wątpliwości budziła także wycinka kilkudziesięciu drzew w parku im. Stanisława Moniuszki.
Ostatnia, 14 debata odbyła się 29 maja pod hasłem „Łódź – miasto znikające czy rozwijające się”. Katalizatorem do jej organizacji były dane o liczbie ludności na koniec 2017 roku opublikowane w maju przez Główny Urząd Statystyczny. Z badań wynika, że Łódź w ciągu roku straciła aż 6 tysięcy osób i liczy obecnie zaledwie 690 tys. mieszkańców. Ten wynik zbliża nas coraz bardziej do Wrocławia (638 tys.) i oddala od drugiego Krakowa (767 tys.).