7 maja w centrum konferencyjno-szkoleniowym Golden Floor w Łodzi odbyło się seminarium “Łodzianie decydują – demokracja uczestnicząca w perspektywie lokalnej”.
Ciekawi goście z dużym wiedzą oraz doświadczeniem, jakich udało się zaprosić do udziału w seminarium, wraz z zaangażowaną publicznością sprawili, że te kilka godzin stało się okazją do wymiany wielu myśli i doświadczeń związanych z budowaniem społeczeństwa obywatelskiego.
Biorąc pod uwagę długie panelowe oraz kuluarowe dyskusje można mieć nadzieję, że wydarzenie pozostanie w serdecznej pamięci jego uczestników i uczestniczek. Choć przyznać również trzeba, że pozostał pewien niedosyt, niedokończone wymiany myśli – i chciałoby się dłużej i więcej…
Zainteresowanych zachęcamy do lektury poniższej, pełnej relacji z seminarium. Już niebawem dostępna będzie także fotorelacja z wydarzenia.
——————————————————————————————————————————————————————————
Seminarium krótkim wstępem otworzył prezes Instytutu Spraw Obywatelskich, Rafał Górski. Wskazał on na fakt, że organizacja tego wydarzenia była kolejnym krokiem w długiej drodze starań o zmiany w łódzkiej obywatelskiej inicjatywie uchwałodawczej, podjętych przez ludzi zgromadzonych wokół kampanii “Łodzianie decydują”. Podejmując starania na rzecz wzmacniania społeczeństwa obywatelskiego, zawsze musimy brać pod uwagę perspektywę “długodystansową”, nie możemy zadowalać się “sprintem” – jedną akcją, petycją czy demonstracją.
Spotkanie zostało podzielone na dwie części – “Narzędzia” oraz “Partycypacja”. Każda z części seminarium składała się z wystąpień prelegentów oraz panelu dyskusyjnego, skupionego wokół danej tematyki.
Pierwszą prezentację wygłosił doktor Grzegorz Makowski z Fundacji im. Stefana Batorego. Wystąpienie dotyczyło narzędzi, jakim dysponuje współcześnie społeczeństwo obywatelskie w Polsce – i których (wbrew pozorom) jest już niemało. Postulatem prelegenta było, aby generalną zasadą nie było tworzenie nowych instrumentów partycypacyjnych, ale skupienie się na wzmacnianiu tych istniejących. W tę zasadę doskonale wpisują się działania inicjatywy “Łodzianie decydują”.
Kolejnym wystąpieniem była prezentacja doktor Anny Rytel-Warzochy z Uniwersytetu Gdańskiego. Prelegentka w wystąpieniu “Inicjatywa uchwałodawcza w gąszczu prawnym” przedstawiła szereg zagadnień związanych z prawnymi aspektami inicjatywy, takimi jak aktualne prawodawstwo czy najnowsze orzecznictwo sądowe w tej kwestii – to ostatnie wyraźnie pokazuje, że możliwość wysuwania propozycji zmian prawa lokalnego przez mieszkańców jest isotnym mechanizmem w kontekście budowania polskiego społeczeństwa obywatelskiego, wpisującym się w szereg wartości budujących demokratyczne państwo prawa.
Pierwszy panel dyskusyjny, w którym udział wzięli – poza wcześniejszymi prelegentami – radny Rady Miejskiej w Łodzi Paweł Bliźniuk oraz Gabriela Ozorowska ze Stowarzyszenia Przyjaciół Puszczykowa – poprowadził Wojciech Makowski z Instytutu Spraw Obywatelskich. Różnorodność zaproszonych do panelu gości pozwoliła na spojrzenie na zagadnienie narzędzi partycypacyjnych z różnych stron – od perspektywy lokalnej działaczki, przez optykę zaangażowanego partycypacyjne działania radnego z dużego ośrodka miejskiego, co dodatkowo spinała wiedza ekspercka na temat istoty omawianych zagadnień dwójki naukowców.
Po krótkiej przerwie na kawę, herbatę i kuluarowe dyskusje uczestnicy seminarium wrócili, aby uczestniczyć w drugiej części programu “Partycypacja”.
Tę część swoim wystąpieniem otworzył Jan Herbst z Pracowni Badań i Innowacji Społecznych “Stocznia” wygłaszając prezentację na temat aktywności obywatelskiej Polek i Polaków. Zagadnienie to – co potwierdziło wystąpienie prelegenta – ma wielowymiarowy charakter, zaś samo badanie zjawiska jest stopniowo udoskonalane. Różnorodność wyników badań może zależeć od przyjętej metodologii, czasami również od włączenia lub wyłączenia jednego czynnika, który rzutuje na ostateczny wynik. Takim czynnikiem może być zarówno Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy, jak i uwzględnienie roli Ochotniczych Straży Pożarnych czy związków wyznaniowych i kościołów.
Piotr Wielgus z toruńskiej fundacji Pracownia Zrównoważonego Rozwoju opowiedział zebranym o tym, jak właściwie przeprowadzać procesy partycypacyjne, realnie włączające mieszkańców do współdecydowania o sprawach publicznych oraz o tym, jakich rzeczy należy się wystrzegać. W swojej prezentacji ujął także kilka inspirujących przykładów z działań pracowni pokazujących, jak w ciekawy sposób można zbierać opinie mieszkańców. Dodał także, że “tradycyjne metody” w postaci formularza konsultacyjnego mogą mieć zastosowanie tylko w określonych przypadkach, zaś ich powszechne stosowanie jest działaniem, które może negatywnie wpływać na zaangażowanie mieszkańców.
Ostatnie wystąpienie to prezentacja Iwony Dziatlik z Biura ds. Partycypacji Społecznej Urzędu Miasta Łodzi. Doświadczenia oraz rola urzędników w procesach partycypacyjnych została przedstawiona na przykładzie największego z nich – łódzkiego budżetu obywatelskiego. Partycypacja do ciągły proces, którego uczą się zarówno mieszkańcy, jak i urzędnicy, zaś jedyną drogą do zwiększania zaangażowania mieszkańców jest podejmowanie ciągłych prób i oddawanie realnej, nie iluzorycznej decyzyjności w ręce obywateli.
W drugim panelu dyskusyjnym, dotyczącym partycypacji obywatelskiej, wzięli udział prelegenci z drugiej części seminarium oraz Łukasz Prykowski, pełnomocnik Prezydenta Miasta Łodzi ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi. Dyskusję moderował Jarosław Góralczyk, członek zespołu “Łodzianie decydują”. W rozmowę z panelistami żywo włączyła się publiczność zgromadzona na sali co pokazało, że zagadnienie uczestnictwa mieszkańców w decydowaniu o sprawach publicznych jest nie tylko modnym hasłem, ale przede wszystkim istotnym dla wszystkich zagadnieniem, z którym staramy się mierzyć. Podstawowym warunkiem udanego procesu partycypacyjnego jest zaś – co zostało stwierdzone po raz kolejny – poważne traktowanie zdania mieszkańców i przekazanie im realnej decyzyjności we wspólnie rozstrzyganych sprawach. Mimo stosunkowo długiej drugiej części seminarium, trwającej dyskusji nie mogła przerwać nawet informacja o czekającym na uczestników seminarium posiłku.
Po przerwie obiadowej rozpoczęła się trzecia, ostatnia część seminarium, w ramach której Robert Bjarnason i Gunnar Grímsson z islandzkiej organizacji Citizens Foundation opowiadali o swoich doświadczeniach e-demokracją. Spotkanie było tłumaczone z języka angielskiego przez Agnieszkę Chęcińską. Odpowiednio wykorzystywane narzędzia internetowe – jak przekonywali islandzcy goście – mogą stanowić skuteczne narzędzie zachęcające młodych ludzi do aktywnego włączania się w sprawy publiczne oraz wspólnego wypracowywania stanowisk. Doświadczenia z działania takich narzędzi jak Betri Reykjavík pokazują, że jest to rozwiązanie przynoszące korzyści mieszkańcom, ale również lokalnym władzom, które jeszcze łatwiej mogą poznawać potrzeby obywateli, jak również poznawać ich poglądy w danej sprawie. Jednocześnie podkreślono fakt, że jest to narzędzie służące do osiągania celów, nie cel sam w sobie, dlatego nie zastąpi ono innych istotnych dla budowania społeczeństwa obywatelskiego działań – może jednak przyczynić się do realnego zwiększenia ich skali.